Učenje litvanskog jezika i njegova istorija
Kao jedan od indoevropskih jezika, litvanski se zvanično karakteriše kao baltički jezik, odnosno da budemo precizni, istočnobaltički. Procenjuje se da nešto manje od oko tri miliona ljudi koristi litvanski jezik kao svoj maternji. Većina njih živi na području Republike Litvanije, mada je značajan broj ljudi koji se njime koriste i van matice i to primarno u Irskoj.
Pored toga što je zvaničan jezik Republike Litvanije, litvanski je i zvanično priznati manjinski jezik na području Poljske, a takođe je i jedan od službenih jezika Evropske unije.
Može se reći da je u pitanju specifičan jezik, zato što se smatra najarhaičnijim na području čitave Evrope koji je još uvek živ jezik. Vrlo je srodan letonskom jeziku, od koga se tokom istorije odvojio i to najverovatnije u toku 7. ili 8. veka.
Uzevši u obzir da ima značajne karakteristike protoindoevropskog jezika, to je i razlog zbog koga je sa aspekta lingvistike litvanski jezik vrlo interesantan. U tom smislu se smatra najbližim srodnikom praindoevropskog jezika, pa je to i razlog zbog koga se smatra najarhaičnijim na području čitave Evrope. Pretpostavlja se da se taj protobaltički jezik negde oko hiljadite godine pre naše ere odvojio od ostalih jezika koji pripadaju indoevropskoj jezičkoj porodici.
Zvanični podaci pokazuju da je 1545. godine urađen prvi prevod crkvene himne na litvanski jezik i to je ujedno prvi pisani dokument na tom jeziku. Danas je Komisija za litvanski jezik zvanična institucija koja se bavi definisanjem jezičke norme litvanskog jezika.
Kada se uzmu u obzir istorijske činjenice, sasvim mi je jasno i zašto vekovima nakon prvog teksta na litvanskom jeziku postoji vrlo mali broj pisanih sadržaja na tom jeziku, prosto zato što su aktuelne ruske vlasti vrlo često branile ljudima da koriste litvanski jezik. Međutim, nakon što je 1918. godine proglašen zvaničnim jezikom na teritoriji Republike Litvanije, sve se to menja, pa i jezik postaje rasprostranjeniji.
Zanimljivo je pomenuti i to da je zvaničan stav stručnjaka da litvanski jezik ne treba da prihvata strane reči i izraze, već se radije pribegava osmišljavanju novih. Međutim, u litvanskom jeziku prisutne su i pozemljenice iz engleskog i nemačkog, odnosno anglicizmi i germanizmi, ali i iz francuskog, odnosno iz latinskog i starogrčkog, kao i drugih jezika. Treba napomenuti i to da je primetna značajna sličnost između litvanskog jezika i recimo sanskrita, ali je ipak litvanski najsličniji letonskom jeziku.
U litvanskom jeziku su prisutni dijalekti i to dve grupe dijalekata, odnosno takozvani visoki ili južni i severni. Upravo su južni dijalekti uzeti za osnov književnog litvanskog jezika koji se danas koristi.
Što se tiče pisma, u litvanskom jeziku postoje 32 grafeme, od kojih je 20 suglasnika i 12 samoglasnika. Takođe, postoje i diftonzi, a akcenat odnosno naglasak u litvanskom jeziku ima promenljivi karakter.
Neretko se može čuti da je litvanski jezik kompleksan, a primarno se misli na to da ima izuzetno složen sistem participa u poređenju sa svim ostalim indoevropskim jezicima. Osim pasivnih i aktivnih participa, postoje i forme gerundivnog participa, što u velikoj meri otežava učenje, osim kada neko odluči da pohađa kurs litvanskog jezika u okviru Škole stranih jezika Akademije Oxford, zato što je program sa puno pažnje osmišljen kako bi kandidati mogli na jednostavan način da usvoje znanja propisana aktuelnim programom.
Prisutna su i dva gramatička roda, uzevši u obzir da litvanski jezik razlikuje samo muški i ženski rod. Što se srednjeg roda tiče, on u litvanskom jeziku ne postoji, ali se ipak koriste specifične forme za definisanje srednjeg roda.
Prisutne su i tri konjugacije glagola, kao i tri deklinacije prideva, dok je imeničkih deklinacija u litvanskom jeziku ukupno pet.
U velikoj meri padežni sistem litvanskog jezika liči na padežni sistem srpskog jezika, uzevši u obzir da uključuje sedam padeža i to kako nominativ i genitiv, tako isto i dativ, akuzativ i vokativ, te instrumental i lokativ. Zanimljivo je pomenuti i to da se padeži ilativ, odnosno alativ iako nisu u zvaničnom padežnom sistemu ponekad koriste, dok je padež koji je nosio naziv adesiv nekada bio u upotrebi, a danas se ne koristi.
Koliko god možda nekome delovao kompleksan, naravno da se ovaj jezik može naučiti, jer su zainteresovanima na raspolaganju kursevi litvanskog jezika. Treba imati na umu i to da Škola stranih jezika Akademije Oxford prilikom definisanja nastavnog programa posebno vodi računa o tome da kandidatima u velikoj meri olakša savladavanje znanja na jednom od nivoa koje određuje Zajednički evropski referentni okvir za jezike, kako se prevodi CEFR ( The Common European Framework for languages ). Naime, u pitanju je jezički standard koji propisuje da kandidati kurs litvanskog jezika mogu pohađati na jednom od šest nivoa ukupno. Reč je kako o nivoima a grupe, to jest A 1 i A 2, koji se smatraju početnim ili osnovnim, te višim osnovnim ili višim početnim, zatim na nivoima B 1 i B 2, a koje Zajednički evropski referentni okvir za jezike smatra nižim i višim srednjim nivoom znanja. Isto tako se kursevi litvanskog jezika organizuju i na naprednim nivoima, što su prema aktuelnim pravilima CEFR - a C 1 i C 2 nivo, uzevši u obzir da su u pitanju niži napredni nivo i viši napredni nivo znanja.
Očekuje se od svakoga ko je prethodno učio litvanski jezik i poseduje određeni nivo znanja da u trenutku kada bude vršio upisivanje, odnosno pre toga kada se bude prijavljivao dostavi dokaz o tome koji nivo znanja litvanskog jezika poseduje. Ukoliko neko od kandidata nije u mogućnosti da to učini, uvek može da pristupi inicijalnom testiranju, kako bi stručnjaci zaposleni u okviru konkretne poslovnece Škole stranih jezika Akademije Oxford izvršili procenu. U skladu sa rezultatima tog testiranja će svaki pojedinačni polaznik biti upućen u to na kom nivou treba da pohađa kurs litvanskog jezika, kako bi znanje koje je već stekao podigao na viši nivo.
Što se prijavljivanja tiče, kandidati su u obavezi da nadležnima u okviru konkretne poslovnice ili putem telefona ili direktno na lokaciji dostave osnovne informacije o sebi, a takođe te informacije mogu poslati i na mejl adresu. One bi trebalo da sadrže kako ime i prezime svakog zainteresovanog kandidata, tako isto i broj njegovog telefona i datum rođenja.
Lično prisustvo svakog prethodno prijavljenog polaznika je obavezno u momentu kada se vrši upisivanje, s tim što se podrazumeva da će nadležni u okviru konkretne poslovnice Škole stranih jezika Akademije Oxford blagovremeno obavestiti svakog pojedinačnog polaznika i o tome koja dokumenta u momentu upisa treba da priloži.
Uz to, svi prijavljeni kandidati će dobiti precizne informacije o tome na koji način mogu da pohađaju kurs litvanskog jezika, s tim što će takođe saznati da osim opštih edukacija, u ponudi ove obrazovne institucije postoje i ubrzani kursevi litvanskog jezika, zatim konverzacijski i specijalizovani ( stručni ) kursevi litvanskog jezika, ali i škola litvanskog jezika za decu i mnoge druge vrste edukacija koje imaju za cilj da kandidatima omoguće da se osposobe za korišćenje ovog jezika ili generalno ili u okviru samo jedne oblasti, kada su u pitanju specijalističke edukacije.
Takođe će kandidati biti obavešteni i o tome da Škola stranih jezika Akademije Oxford fizičkim licima nudi mogućnost ne samo da nastavu pohađaju na klasičan način, kada se ona organizuje direktno u prostorijama bilo koje od trenutno 40 poslovnica, koliko ih na teritoriji cele Republike Srbije ima ova obrazovna institucija, nego i na daljinu. U oba slučaja je omogućeno polaznicima da se opredele između opcije da kurs litvanskog jezika pohađaju individualno ili u grupi. Sve to dalje znači da će na vreme svaki pojedinačni polaznik dobiti detaljne informacije o načinu organizacije svakog tipa nastave, posle čega će moći i da odluči šta mu najviše odgovara.
Već smo pomenuli da se nastava licem u lice organizuje u prostorijama odabranog predstavništva institucije organizatora, a takođe posebno je važno da kandidati koji tu opciju odaberu odluče i da li im odgovaraju individualni kursevi litvanskog jezika ili nastava u grupi. Od toga će zavisiti svi detalji koji se odnose na organizaciju, ali i to u kojim će terminima časovi na toj lokaciji da budu organizovani.
Nastava na daljinu je u tom smislu specifična što kandidat treba za pristup predavanjima da koristi lični kompjuter. S obzirom na to da je kvalitet edukacije na prvom mestu nadležnima u okviru Škole stranih jezika Akademije Oxford, to znači da svaki pojedinačni polaznik treba ne samo da obezbedi računar sa odgovarajućim performansama, a koje su određene unapred, nego isto tako i da obrati pažnju na jedan vrlo važan detalj na lokaciji sa koje odluči da pohađa nastavu na daljinu. Naime, kvalitet veze sa internetom je od presudne važnosti za kvalitet onlajn nastave, tako da iako polaznici biraju lokaciju sa koje će pohađati online individualni ili grupni kurs litvanskog jezika, oni su u obavezi da kvalitetnu internet konekciju osiguraju u toku svakog časa.
Uzevši u obzir da se nastava na daljinu pohađa uz korišćenje softvera koji propisuje institucija organizatora, to znači da će kandidati prvo dobiti informacije o tome koji je softver u pitanju, a zatim će biti detaljno upućeni i u to kako treba da ga na odabrani kompjuter instaliraju. Radi se o prilično jednostavnom procesu, tim pre što će nadležni u okviru Škole stranih jezika Akademije Oxford sa svim koracima upoznati polaznike, pa će im zahvaljujući tome celokupan proces instalacije softvera biti mnogo jednostavniji. Međutim, u slučaju da kandidati imaju bilo kakvu nedoumicu ili čak problem dok vrše instalaciju konkretnog programa ili dok nastavu pohađaju na daljinu, mogu kontaktirati stručnjake zaposlene u sektoru tehničke podrške u okviru poslovnice, u kojoj su pre toga izvršili prijavljivanje i upis.
Već smo pomenuli da i u jednom i u drugom slučaju kandidati mogu nastavu pohađati ili potpuno samostalno, a u formi individualne ili u grupi. Vrlo je važno da oni budu upoznati sa osnovnim smernicama po pitanju organizacije i jednog i drugog tipa edukacije, kako bi na osnovu toga mogli da odluče šta im više odgovara.
Najjednostavnije bi bilo reći da se slobodna pravila primenjuju prilikom organizacije nastave poznate kao jedan na jedan, prosto zato što Škola stranih jezika Akademije Oxford u tom slučaju kandidatima dozvoljava da detalje u vezi sa organizacijom definišu sa predavačem i nadležnim licem u okviru konkretne poslovnice institucije organizatora. Međutim, sa druge strane, grupni kursevi litvanskog jezika se organizuju isključivo na osnovu pravila koje definiše pomenuta obrazovna institucija i ona se ne mogu menjati, a ako to bilo ko od kandidata bude zahtevao. Iz tog razloga se očekuje da oni poštuju smernice koje će dobiti od nadležnih.
Nastava poznata kao jedan na jedan podrazumeva pravila koja su takva da se organizacija časova usaglašava sa potrebama svakog pojedinačnog kandidata. Upravo zato je i predviđeno da se on sa koordinatorom za nastavu u okviru prethodno izabranog predstavništva Škole stranih jezika Akademije Oxford i sa profesorom, koji će u tom slučaju biti zadužen za vođenje edukacije dogovara o tome kada će nastava da počne, kao i da definiše u kojim terminima će on predavanja pohađati i koliko dugo. Naime, oni su u obavezi da precizno odrede i dinamiku prema kojoj će celokupan nastavni fond da bude organizovan, pa će tako doneti zajedničku odluku i o trajanju nastave poznate kao jedan na jedan. Upravo iz tog razloga neće biti ništa neobično ako nastava za jednog polaznika bude trajala kraće ili duže nego grupni kurs litvanskog jezika, odnosno ako svaki polaznik koji odabere da pohađa individualnu nastavu to bude činio u različitom vremenskom periodu, jer isključivo sve zavisi od dogovora koji će on imati sa predstavnicima pomenute obrazovne institucije.
Međutim, kada neko odluči da nastavu pohađa u grupi, mora biti spreman da prihvati sve ono što nadležni budu definisali, uzevši u obzir da zahtevi polaznika u vezi sa izmenama u tom slučaju nisu mogući. Takođe će imati obavezu i da izabere da li će nastavu pohađati u okviru standardne ili grupe 6 + , odnosno mikro ili male grupe, jer sve njih ova obrazovna institucija ima u ponudi. Da razjasnimo odmah, razlike po pitanju organizacije nastave nema, ali je značajna razlika primetna u broju polaznika za koje će biti organizovani grupni kursevi litvanskog jezika u okviru svih pomenutih vrsta grupa.
Naime, od šestoro do desetoro kandidata nastavu pohađaju kada se ona organizuje za standardnu ili grupu 6 + , kako je njen drugačiji naziv. U okviru mikro grupe ih je prisutno dvoje ili troje, a četvoro ili petoro polaznika će pohađati grupni kurs litvanskog jezika ako se nastava organizuje za malu grupu.
Postoji i jedan zahtev koji mora da bude prvo ispunjen da bi nadležni u okviru bilo koje poslovnice Škole stranih jezika Akademije Oxford mogli da pristupe definisanju detalja i da organizuju nastavu za grupu polaznika. Da kažemo to jednostavnije, prvo mora da se prijavi dovoljan broj kandidata, kako bi jedna od navedenih vrsta grupa bile formirane. Sve to u praktičnom smislu znači da se mora prijaviti najmanje četvoro zainteresovanih da bi bila formirana mala grupa, potom dvoje njih da bi došlo do formiranja mikro grupe i šestoro da bi kursevi litvanskog jezika mogli da budu organizovani za grupu 6 + , to jest za grupu koja se karakteriše kao standardna.
Prethodno će biti određeno ukupno trajanje grupne edukacije i to koliko će nastavni program sadržati školskih časova, pa budući da se to definiše ranije, to kandidati imaju mogućnost da te informacije dobiju kada vrše prijavljivanje i upis. Ali će ipak morati da pričaju kako bi saznali kog datuma će početi nastava, prosto zato što se to definiše tek posle formiranja određene grupe. Isto tako se naknadno donosi odluka i o tome u kojim će terminima grupni kurs litvanskog jezika da bude organizovan za članove mikro, male ili standardne, to jest grupe 6 + , uzevši u obzir da je tako predviđeno trenutno važećim pravilnikom.
Pošto dođe do prijavljivanja dovoljnog broja zainteresovanih i formiranja konkretne grupe, nadležni u okviru poslovnice Škole stranih jezika Akademije Oxford, u kojoj je do ispunjenja tog zahteva došlo će definisati i dodatne detalje, a zatim na propisani način svakog člana te grupe obavestiti i o tome. Bitno je da se smernice nadležnih poštuju u potpunosti, jer bilo kakva promena neće biti prihvaćena, a sa čime će svaki pojedinačni polaznik zainteresovan za pohađanje nastave na takav način na vreme da bude upoznat.
